6 nguyên tắc cốt lõi khi lựa chọn cổ phiếu của Warren Buffett

Warren Buffett, thường được gọi là “Nhà tiên tri Omaha”, là một trong những nhà đầu tư vĩ đại nhất mọi thời đại. Ông là Chủ tịch và CEO của Berkshire Hathaway, công ty đã biến ông thành biểu tượng của đầu tư giá trị. Ông học hỏi từ Benjamin Graham và phát triển phong cách đầu tư riêng, nhấn mạnh vào việc mua cổ phiếu như mua một phần doanh nghiệp thực thụ. Các cuốn sách như The Intelligent Investor (của Graham) và thư gửi cổ đông hàng năm của Buffett là nguồn cảm hứng cho hàng triệu nhà đầu tư.

Nếu có một người chỉ cần mua cổ phiếu rồi… gần như “quên nó đi” mà vẫn trở thành tỷ phú, đó là Warren Buffett. Nhưng điều đáng nói là: ông không chọn cổ phiếu dựa trên tin đồn hay biến động ngắn hạn, mà dựa trên một hệ thống nguyên tắc đầu tư bền vững – những nguyên tắc cốt lõi mà bất kỳ nhà đầu tư nào, dù ở Phố Wall hay Việt Nam, đều có thể học hỏi.

1. Chỉ đầu tư vào doanh nghiệp mà bạn hiểu rõ

“Never invest in a business you cannot understand.” – Warren Buffett

Buffett khuyên chỉ nên đầu tư vào các doanh nghiệp mà bạn hiểu rõ hoạt động kinh doanh, mô hình lợi nhuận và rủi ro. Ông gọi đây là “vòng tròn năng lực”, đừng bước ra ngoài để tránh sai lầm. Bằng cách tập trung vào lĩnh vực quen thuộc, bạn có thể đánh giá chính xác giá trị thực của công ty.

Buffett chỉ đầu tư vào những lĩnh vực mà ông hiểu sâu về mô hình hoạt động, cách kiếm tiền và rủi ro. Ông từng bỏ qua các công ty công nghệ trong nhiều năm, chỉ vì… không hiểu hết mô hình của họ.

👉 Buffett gắn bó với những cái tên như Coca-Cola, American Express, Gillette – những doanh nghiệp với mô hình kinh doanh đơn giản: sản phẩm quen thuộc, thương hiệu mạnh, và khả năng sinh lời bền vững.

👉 Trên thị trường Việt Nam, điều này tương đương với việc bạn hiểu Vinamilk (VNM) kiếm tiền như thế nào từ sữa, hay FPT tạo giá trị bền vững ra sao từ công nghệ và dịch vụ chuyển đổi số.
Một nhà đầu tư thông minh sẽ không “đu” theo cổ phiếu năng lượng tái tạo chỉ vì nó đang “hot”, nếu họ chưa hiểu rõ mô hình doanh thu, chi phí và quy định pháp lý liên quan.

2. Tìm kiếm lợi thế cạnh tranh bền vững (Economic Moat – “Hào kinh tế”)

“The key to investing is not assessing how much an industry is going to affect society, but rather how much a company has a durable competitive advantage.”

Chìa khóa để đầu tư không phải là đánh giá một ngành công nghiệp sẽ ảnh hưởng đến xã hội như thế nào, hay nó sẽ phát triển ra sao, mà là xác định lợi thế cạnh tranh của bất kỳ công ty nào và trên hết là tính bền vững của lợi thế đó. Buffett gọi “moat” là hào kinh tế, tức lợi thế cạnh tranh bền vững giúp doanh nghiệp bảo vệ lợi nhuận dài hạn.

👉 Coca-Cola có thương hiệu mạnh và mạng lưới phân phối toàn cầu – đó là hào kinh tế.
👉 Apple có hệ sinh thái khép kín, khiến người dùng khó rời bỏ – đó cũng là hào kinh tế.

👉 FRT sở hữu chuỗi bán lẻ hiệu quả nhất Việt Nam, với năng lực quản trị tồn kho, mặt bằng và nhân sự vượt trội – chính là một “moat” vững chắc.

👉FPT có “moat” từ năng lực công nghệ, thương hiệu uy tín, và nguồn nhân lực chất lượng cao. Vietcombank (VCB) có moat mạnh từ vị thế ngân hàng quốc doanh lớn nhất Việt Nam, với mạng lưới rộng và uy tín cao trong cho vay doanh nghiệp.

Ngược lại, những doanh nghiệp không có “hào”, chỉ dựa vào giá hàng hóa, chu kỳ hoặc “câu chuyện cổ phiếu”, rất dễ mất lợi thế khi thị trường thay đổi.

3. Mua khi cổ phiếu bị định giá thấp so với giá trị thực

“Price is what you pay, value is what you get.”

Nguyên tắc cốt lõi này đến từ Graham: Mua cổ phiếu với giá thấp hơn giá trị nội tại. Buffett chỉ mua cổ phiếu khi giá thấp hơn đáng kể so với giá trị nội tại của công ty.

Buffett sử dụng nguyên tắc “mua 1 đô la với giá 50 cent”, tức là tìm kiếm các cổ phiếu đang bị thị trường định giá thấp so với giá trị thực của chúng. Một cổ phiếu bị định giá thấp sẽ mang lại biên an toàn (margin of safety) cao hơn, giúp giảm rủi ro nếu thị trường biến động hoặc đánh giá sai.

Buffett luôn chờ đợi để mua cổ phiếu khi thị trường bi quan, vì ông hiểu rằng giá cổ phiếu có thể sai lệch so với giá trị thật. Đây là tinh thần của “đầu tư giá trị” (Value Investing).

Năm 2008, khi thị trường hoảng loạn, Buffett đầu tư vào Goldman Sachs và General Electric, thu lợi hàng tỷ USD khi nền kinh tế hồi phục.

👉 “Hãy sợ hãi khi người khác tham lam, và hãy tham lam khi người khác sợ hãi.” – câu nói huyền thoại chưa bao giờ sai.

4. Ưu tiên doanh nghiệp có dòng tiền ổn định và lợi nhuận bền vững

Buffett đặc biệt chú trọng dòng tiền tự do (Free Cash Flow) vì đó là “máu” của doanh nghiệp.
Ông không quan tâm đến lợi nhuận kế toán nếu doanh nghiệp không thật sự tạo ra tiền mặt.

👉 Vinamilk (VNM) và FPT liên tục tạo dòng tiền dương, trả cổ tức đều đặn suốt nhiều năm.

👉 Ngược lại, những doanh nghiệp tăng trưởng bằng nợ vay, lợi nhuận cao nhưng dòng tiền âm liên tục, là dấu hiệu cần thận trọng (ví dụ: một số doanh nghiệp bất động sản giai đoạn 2021–2022).

5. Ban lãnh đạo trung thực và có năng lực

Buffett luôn đề cao yếu tố con người. Một doanh nghiệp tốt có thể bị hủy hoại nếu ban lãnh đạo thiếu đạo đức hoặc chạy theo lợi ích ngắn hạn. Buffett đánh giá cao các công ty có đội ngũ quản lý tài năng, minh bạch và đặt lợi ích của cổ đông lên hàng đầu. Ông thích những lãnh đạo biết phân bổ vốn hiệu quả và có tầm nhìn dài hạn.

👉 Buffett tin tưởng tuyệt đối vào Charlie Munger và đội ngũ quản lý tại Berkshire Hathaway – những người cùng chia sẻ triết lý đầu tư dài hạn.

👉 Ở Việt Nam, những doanh nghiệp có minh bạch quản trị, tôn trọng cổ đông, như FPT, HPG, REE, thường được nhà đầu tư dài hạn đánh giá cao hơn các doanh nghiệp thiếu minh bạch thông tin.

6. Tư duy dài hạn: Kiên nhẫn là lợi thế cạnh tranh lớn nhất

“Our favorite holding period is forever” – Thời gian nắm giữ ưa thích của chúng tôi là mãi mãi.

Buffett không “lướt sóng”, ông đầu tư để nắm giữ dài hạn, tập trung vào các công ty chất lượng cao để tận dụng lãi kép qua thời gian. Chính sự kiên nhẫn và kỷ luật đã giúp ông vượt qua nhiều giai đoạn thị trường biến động mạnh.

👉 Berkshire Hathaway đã giữ Coca-Cola hơn 30 năm, chứng kiến cổ phiếu tăng từ vài USD lên hơn 60 USD năm 2025, cộng với cổ tức hàng năm. Tương tự, Apple được giữ lâu dài dù biến động thị trường.

👉 Nếu một nhà đầu tư mua VCB hoặc FPT cách đây 10 năm và nắm giữ đến nay, lợi nhuận có thể vượt hơn 10 lần – minh chứng rõ ràng rằng, thời gian là bạn của doanh nghiệp tốt.

Bài học cho nhà đầu tư Việt Nam

Đầu tư theo phong cách Warren Buffett không cần quá thông minh, nhưng đòi hỏi sự kỷ luật và hiểu biết sâu sắc. Hãy nhớ:

     ✓ Đầu tư vào doanh nghiệp, không phải mã cổ phiếu.

     ✓ Chỉ mua khi hiểu rõ giá trị.

     ✓ Giữ niềm tin dài hạn vào sức mạnh của mô hình kinh doanh tốt và đội ngũ trung thực.

Trong thị trường Việt Nam, khi dòng tiền vẫn còn nhiều cảm tính, nhà đầu tư áp dụng triết lý Buffett sẽ không chạy theo đám đông, mà xây dựng sự giàu có trên nền tảng hiểu biết.

“Người giàu không tìm cách kiếm tiền nhanh. Họ tìm cách để tiền làm việc cho họ, trong những doanh nghiệp thật sự tốt.” Đó chính là tinh thần của Warren Buffett, mà mỗi chúng ta nếu đủ kiên định đều có thể học được.